Кимларга югуриш мумкин эмас ва улар қайси спорт тури билан шуғулланишлари керак?
Югуриш саломатлик ва жисмоний тайёргарликни сақлашнинг энг қулай ва самарали усулларидан биридир.
Мунтазам югуриш юрак-қон томир тизимига ижобий таъсир кўрсатади, вазнни назорат қилишга ёрдам беради, мушакларни мустаҳкамлайди ва мослашувчанликни яхшилайди. Бироқ, юрак-қон томир тизими билан боғлиқ муаммолар бўлган беморлар югуриш билан шуғулланмагани маъқул.
Масалан, кардиомиопатия билан оғриган беморлар югурмасликлари керак. Бу юрак деворининг қалинлиги ошадиган, унинг бўшлиғи кенгаядиган ва/ёки юракнинг қон ҳайдаш фаолияти бузилган касалликлардир. Гипертрофик кардиомиопатия (юрак мушакларининг қалинлашиши) билан оғриган беморлар энг кўп хавф остида. Одатда, чап қоринча маълум миқдордаги қонни аортага ҳайдайди, сўнгра томирлар орқали барча органлар ва тўқималарга киради. Жисмоний машғулотнинг ошиши билан чап қоринча интенсив ишлай бошлайди ва аортага кирадиган қон ҳажми ортади”, - дея тушунтирди шифокор.
Шунингдек, югуриш ўткир коронар синдром ёки миокард инфарктини бошидан ўтказган беморлар учун ҳам мумкин эмас. Бундай касалликларда юрак заиф бўлади. Aгар одам югуришни бошласа, у осонлик билан иккинчи юрак хуружи ёки оғир аритмияни бошидан кечириши мумкин. Бундай беморларга жисмоний фаолликни фақат мутахассиснинг назорати остида секин-аста ошириш тавсия этилади.
Яна бир югуриш билан шуғулланиш мумкин бўлмаган беморлар - назоратсиз артериал гипертензиядир. Бу қон босимининг кўтарилиш касаллиги бўлиб, бундай одамларга қон босимини барқарорлаштиришга муваффақ бўлгандагина югуришга рухсат берилади.
Юрак нуқсонлари, миокардит, юрак ўтказувчанлиги ва ритмининг бузилиши бўлган беморлар югуришда жуда эҳтиёт бўлишлари керак.
Сўнгги пайтларда юзага келган тромбоз ёки ўпка эмболияси ҳам югуришдан қочиш учун сабабдир. Ўпка эмболияси хавфли ҳолат бўлиб, унда қон ивиши ўпка томирларини тўсиб қўяди ва кислород олишга тўсқинлик қилади. Югуриш ва бошқа интенсив машғулотлар қон томирларнинг қисқаришига олиб келиши мумкин.
Буғим касалликлари ва таянч-ҳаракат тизими касалликлари ҳам югуришдан воз кечиш учун сабаб бўлиши мумкин. Aгар тиззалар, оёқ ва умуртқа поғонасидаги кучли оғриқлардан азият чексангиз, яқинда жароҳат олган бўлсангиз югуришдан воз кечинг. Югуриш бўғимлар яллиғланишни кучайтиради. Бундай ҳолатларда сузиш каби енгилроқ жисмоний машғулотлар турини танлаган яхши.
Aгар бўғимлар, мушаклар ва лигаментлар доимий равишда оғримаса, югуриш техникаси тўғри бўлса ва поябзал ушбу спорт тури учун махсус танланган бўлса, шуғулланиш мумкин. Яна бир масала, беморнинг таянч-ҳаракат тизими билан боғлиқ жиддий муаммолари бўлса: тўпиқ, тизза, сон бўғимлари, умуртқа поғонаси. Мисол учун, прогрессив остеоартрит, бўғимларнинг яллиғланиш касалликлари, умуртқаларнинг беқарорлиги, диск чурраси, уларнинг ҳолатида, югуриш мушакларнинг шикастланиш хавфини оширади, шунингдек сурункали касалликларнинг кучайишига олиб келиши мумкин.
Нафас олиш касалликлари билан югуриш мумкинми? Нафас олиш касалликларининг оғир шакллари бўлган одамлар учун югуриш тавсия этилмайди, бунда ўпка танани кислород билан тўйинтиролмай қолади. Кучли жисмоний машғулот нафас қисилиши, бош айланиши, қоннинг кислород билан тўйинганлик даражасининг кескин пасайишига сабаб бўлиши мумкин.
Ҳомиладор аёллар югура оладими?
Тиббий тавсияларга эътибор қаратадиган бўлсак, ҳомиладор аёлларга ҳафтасига камида 150 дақиқа аэроб машқлари, жумладан югуриш тавсия этилади. Жисмоний машғулот, жумладан, югуриш кўпчилик ҳомиладор аёллар учун ҳеч қандай қарши кўрсатмалар бўлмаса, хавфсиз ва фойдали бўлиши мумкин.
Жисмоний машғулот стресс даражасини пасайтириш ва умумий фаровонликни яхшилашга ёрдам берадиган эндорфин ишлаб чиқаришни рағбатлантиради, югуриш эса ҳомиладорлик пайтида вазн ортишини назорат қилишга ёрдам беради. Албатта югуриш машғулотларини бошлаш ёки давом эттиришдан олдин ҳомиладорлар шифокор билан маслаҳатлашиши муҳимдир.
Қандли диабет билан касалланганлар югуриши мумкинми?
ЖССТнинг жисмоний фаоллик бўйича тавсиялари мавжуд, унга кўра 17 ёшдан 64 ёшгача бўлган катталар ҳафтасига 150-300 дақиқа ўртача интенсивликдаги кардио ва аэробик жисмоний машғулотларни ўтказиши ёки 75-150 дақиқа кўпроқ интенсив фаолият билан шуғулланиши керак. Бироқ, диабетга чалинган одамлар глюкоза даражасининг беқарорлигини ҳисобга олишлари керак.
Машқ қилиш қанд миқдорига таъсир қилиши мумкин. Паст ва ўрта интенсивликдаги, узоқ давом этадиган аэробик машқлар - масалан, паст тезликда югуриш - гипогликемияга, яъни шакарнинг 3,9 ммол / л дан пастга тушишига олиб келиши мумкин. Ушбу ҳолатнинг олдини олиш учун оч қоринга югурмаслик, машқдан олдин, машқлар пайтида ва кейин қанд миқдорини текшириб, назорат қилиб бориши керак.
Бундан ташқари, диабет кўриш кескинлигининг пасайиши, микроциркуляция бузилиши ва иннервация бузилиши- полиневопатия каби асоратларни келтириб чиқариши мумкин. Бу жисмоний фаолиятга таъсир қилади.
Югуришни қандай алмаштириш мумкин?
Югуришни юриш билан алмаштириш мумкин, масалан скандинавияча услубда таёқларда юриш, сузиш, велосипедда юриш, эллиптик машқлар ёки куч-қувват машқлари. Бироқ, югуришни қайси билан билан алмаштиришни танлаш инсоннинг мақсадларига, соғлиғининг ҳолатига ва мавжуд ресурсларга боғлиқ.
