15:20 (10.09.2025)
85
Ҳатто одатий дори воситалари ҳам бир-бири билан ўзаро таъсирга киришиб, даволаш самарасини пасайтириши ёки ножўя таъсирларни кучайтириши мумкин.
Нотўғри танланган дори воситаларининг биргаликда қўлланилиши жиддий асоратларга — кучли уйқучанлик, қон кетиши ва ҳатто юрак фаолиятидаги бузилишларга олиб келиши мумкин. Бу ҳақда фармаколог Александр Быков маълум қилди.
Унинг сўзларига кўра, шифокор кўрсатмасига амал қилмасдан, айниқса тўртта энг хавфли дори жуфтлигини бир вақтда қўллаш беморнинг саломатлигига жиддий таҳдид солиши мумкин.
Биринчи хавфли жуфтлик — бу аспирин ва яллиғланишга қарши дори воситалари. Аспириннинг ножўя таъсирларидан бири — ошқозон шиллиқ қаватини тирнаш хусусиятидир. Нестероид яллиғланишга қарши препаратлар масалан, ибупрофен, диклофенак, кетопрофен ҳам худди шу таъсирга эга. Улар биргаликда қабул қилинганда бу таъсир янада кучаяди ва эрозия ҳамда яралар пайдо бўлиши оқибатида ошқозондан қон кетиш хавфини кескин оширади. Айниқса, бу каби бирикмалар кексалар ҳамда гастрит ёки ошқозон яраси бўлган беморлар учун жуда хавфли ҳисобланади.
Иккинчи хавфли жуфтлик — бу аллергияга қарши дори воситалари ва шамоллашга қарши порошоклар. Фармакологнинг сўзларига кўра, бундай комбинация ланжлик ва уйқучанликка олиб келиши мумкин.
Кўплаб антигистамин (аллергияга қарши) препаратлар, айниқса биринчи авлодга мансублари гематоэнцефалик тўсиқ орқали мияга етиб боради ва марказий асаб тизими фаолиятини сусайтиради. Шамоллашга қарши кукунлар ҳамда баъзи тинчлантирувчи воситалар бундай таъсирни янада кучайтиради.
Бундай дори воситаларини биргаликда қабул қилиш — кучли сускаштлик, мувозанат бузилиши ва мияда “туман” пайдо бўлишига олиб келиши мумкин. Бундай комбинациядан сўнг автомашина бошқариш жуда хавфли
Учинчи хавфли жуфтлик — бу кальций препаратлари ва ич қотирувчи дори воситалари.
Кальций ичак моторикасини секинлаштиради ва ич қотишини келтириб чиқариши мумкин. Ич кетишга қарши дорилар ҳам шундай таъсирга эга бўлиб, уларнинг биргаликда қўлланилиши ичак фаолиятини деярли тўхтатиб қўяди. Бу нафақат ич қотиши, балки ичак фаолияти бузилиши мумкин. Айниқса, кексалар бундай комбинацияга нисбатан эҳтиёткор бўлишлари керак, чунки ёш ўтган сари ичак моторикаси физиологик жиҳатдан секинлашади.
Сўнгги хавфли жуфтлик — бу юрак гликозидлари ва пешоб хайдовчи (диуретик) препаратлари. Бу дори воситаларининг биргаликда қўлланилиши юрак фаолиятининг бузилишига олиб келиши мумкин.
Юрак гликозидлари (масалан, дигоксин) юрак етишмовчилиги ва аритмияларда унинг фаолиятини кучайтиради, бироқ уларнинг таъсири қондаги калий миқдорига бевосита боғлиқ.
Пешоб ҳайдовчи (диуретик) препаратлар — фуросемид, гидрохлортиазид каби воситалар — калийни организмдан чиқариб юбориб, гипокалиемияни келтириб чиқаради. Бундай шароитда гликозидлар токсик таъсирга эга бўлиб қолади: аритмия, блокада ва ҳатто юрак тўхтаб қолиш хавфини оширади.
Хавфни камайтиришнинг энг оддий усулларидан бири — дори воситаларини бир вақтда эмас, маълум интервал билан қабул қилишдир. Оддий қилиб айтганда, дориларни 2–4 соатлик фарқ билан қабул қилиш биринчи дори воситасининг сўрилишига имкон беради ва уларнинг ўзаро таъсирини камайтиради.
Бироқ бу усул ҳамма ҳолатда ҳам иш бермайди. Шу сабабли асосий қоида шундаки — ҳеч қандай дори воситаларини мутахассис билан маслаҳатлашмасдан биргаликда қабул қилмаслик керак, — дея таъкидлади мутахассис.