Ҳар йили алкогол ва психофаол моддаларни истеъмол қилиш 3 миллиондан ортиқ одамнинг ҳаётига зомин бўлади
Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилотининг янги ҳисоботига кўра, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш ҳар йили 2,6 миллион кишининг ўлимига олиб келади (умумий йиллик ўлимнинг 4,7%) ва яна 0,6 миллион ўлим психофаол моддаларни истеъмол қилиш билан боғлиқ. Шуни таъкидлаш керакки, эркаклар орасида 2 миллион алкогол билан боғлиқ ва 0,4 миллион гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш билан боғлиқ ўлим қайд этилади.
ЖССТнинг алкоголнинг соғликка таъсирининг ҳозирги тенденциялари ва гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш касалликларини даволаш ҳолати тўғрисидаги глобал ҳисоботида 2019 йил учун алкогол ва гиёҳванд моддаларни истеъмол қилишнинг аҳоли саломатлигига оқибатлари, шунингдек, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш динамикаси ва бутун дунё бўйлаб гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш касалликларини даволашдаги вазият тўғрисида тўлиқ маълумотларни тақдим этади. Ҳисобот муаллифларининг ҳисоб-китобларига кўра, ўша йили алкогол ва гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш билан боғлиқ касалликларга чалинганларнинг сони тахминан 400 миллионни ташкил этган. Улардан 209 миллион киши спиртли ичимликларга қарамликдан азият чекади.
- Гиёҳванд моддаларни истеъмол қилиш инсон саломатлигига жиддий зарар етказади, сурункали касалликлар ва руҳий касалликлар хавфини оширади ва ҳар йили миллионлаб фожиали, олдини олиш мумкин бўлган ўлимга олиб келади. Бу оилалар ва жамоалар зиммасига оғир юк бўлиб, бахтсиз ҳодисалар, жароҳатлар ва зўравонлик еҳтимолини оширади, -деди ЖССТ Бош директори доктор Тедрос Aдҳаном Гебрейесус.
Ҳисоботда алкогол ва гиёҳванд моддаларни истеъмол қилишни камайтириш ва гиёҳванд моддалар билан боғлиқ касалликларни сифатли даволаш имкониятини ошириш орқали 2030 йилгача Барқарор ривожланиш мақсадига эришиш учун глобал саъй-ҳаракатларни фаоллаштириш зарурлиги таъкидланган.
Ҳисоботда таъкидланганидек, 2010 йилга нисбатан алкоголдан ўлим даражаси бироз пасайганига қарамай, алкогол билан боғлиқ ўлимларнинг умумий сони юқори даражада сақланиб қолмоқда ва 2019 йилда 2,6 миллион ҳолатни ташкил этган энг юқори кўрсаткич Европада ва Африкада қайд этилган.
2019-йилда алкогол билан боғлиқ ўлимнинг тахминан 1,6 миллиони юқумли бўлмаган касалликлар, жумладан, 474 мингтаси юрак-қон томир касалликлари ва 401 минг нафари саратон касаллиги туфайли содир бўлган.
Тахминан 724 000 киши жароҳатлардан, жумладан, йўл-транспорт ҳодисалари, ўз-ўзига зарар етказиш ва шахслараро зўравонлик натижасида вафот этган. Яна 284 минг киши юқумли касалликлардан вафот этган. Спиртли ичимликларни истеъмол қилиш ОИВ инфекцияси хавфини ошириши билан бирга келади, чунки бу ҳимояланмаган жинсий алоқа эҳтимолини оширади, шунингдек, иммун тизимининг бир қатор реакцияларини бостиради, шу билан сил инфекциясининг ривожланишини оширади.
2019 йилда алкогол билан боғлиқ ўлимнинг энг катта улуши (13%) 20-39 ёшдаги ёшлар орасида содир бўлди. Маълумот тўплаш вақтида 15-19 ёш гуруҳидаги вакилларнинг 23,5 фоизи спиртли ичимликларни истеъмол қилиш одатига эга эканлиги аниқланган.
Касалликларини даволашнинг самарали усуллари мавжудлигига қарамасдан, психофаол моддаларни истеъмол қилишни даволаш қамрови жуда пастлигича қолмоқда. 2019-йилда, маълумот тақдим этган 145 мамлакатда наркология хизматлари билан алоқада бўлганлар улуши 1% дан 35% гача бўлган.
ЖССТ ҳисоботда психоактик моддалардан фойдаланишнинг саломатлик ва ижтимоий оқибатларини камайтириш учун бир қатор стратегик йўналишлар бўйича ҳаракатларни кучайтиришни таклиф қилади:
- мувофиқлаштирилган глобал хабардорликни ошириш кампанияси орқали хабардорликни ошириш;- касалликларнинг олдини олиш ва даволаш учун соғлиқни сақлаш ва ижтимоий ёрдам тизимларининг салоҳиятини кучайтириш;- тиббиёт ходимлари учун малака оширишни кенгайтириш;- 2022-2030 йилларга мўлжалланган алкоголга қарши глобал ҳаракат режасини амалга ошириш бўйича саъй-ҳаракатларни кучайтириш;- салоҳиятни ошириш ва технологиялар трансферида халқаро саъй-ҳаракатларни жадаллаштириш;- ушбу муаммони ҳал қилишда шахсий тажрибага эга бўлган одамлар билан ўзаро ҳамкорлик қилиш;- кўп даражали мониторинг тизимлари ва тегишли тадқиқот салоҳиятини такомиллаштириш; - ресурсларни янада кўпроқ сафарбар Этиш ва тақсимлаш ҳамда соғлиқни сақлаш ва ижтимоий ҳимоя тизимлари салоҳиятини мустаҳкамлаш учун инновацион молиялаштириш механизмларини яратиш.
