Янгиликлар

not found

2050 йилга бориб 740 миллиондан ортиқ ўсмир узоқни кўра олмай қолади

Хитойлик олимлар томонидан олиб борилган кенг кўламли тадқиқот натижалари British Journal of Ophthalmology журналида чоп этилди. 2050 йилга келиб, миопия билан оғриган болалар ва ўсмирлар сони 740 миллион кишидан ошиши мумкин: аллақачон бутун дунё бўйлаб болалар ва ўсмирларнинг учдан биридан кўпроғи миопиядан азият чекмоқда. Гуанчжоу шаҳридаги Чжуншань университети мутахассислари томонидан ўтказилган таҳлилга кўра, 1990 йилдан бери миопиянинг тарқалиши сезиларли даражада ошгани: 1990-2000 йилларда болалар ва ўсмирларнинг 24 фоизида миопия қайд этилган бўлса, 2020–2023 йилларга келиб бу кўрсаткич 36 фоизга ошган. Олимларнинг прогнозларига кўра, 2050 йилга бориб 5 ёшдан 19 ёшгача бўлганларнинг тахминан 40 фоизида миопия ташхиси қўйилади. Хулосалар Европа, Aмерика, Осиё, Aфрика ва Океания каби 50 та мамлакатдан 5 миллиондан ортиқ болалар ва ўсмирлар қамраб олинган 276 та тадқиқот маълумотларига асосланган. Бу мамлакатларда қарийб 2 миллион миопия ҳолати қайд этилган. Шу билан бирга, қизлар ва ёш аёлларда миопия тарқалиши ўғил болаларга қараганда юқори бўлиши тахмин қилинмоқда ва болаларга нисбатан 13-19 ёшлилар орасида кўпроқ учраши кутилмоқда. Тадқиқотчилар гендер фарқларини қизларнинг ўғил болаларга қараганда эрта балоғатга етиши ва очиқ ҳавода камроқ вақт ўтказиши, кўпроқ ўқиши ва ўқув материалларидан яқин масофада фойдаланишга мойиллиги билан изоҳланиши мумкинлигини тахмин қилишди. Бундан ташқари, олимлар коронавирус пандемияси вазиятни янада оғирлаштириши мумкинлигини, ўсмирлар пандемия даврида вақтини кўпроқ компьютер экранлари ва гаджетлар олдида ўтказишганини айтиб ўтишди. Олимлар табиатда кўпроқ вақт ўтказиш, спорт билан шуғулланиш ва экран олдида бўлиш вақтини қисқартиришга ҳаракат қилишни тавсия қилмоқда. 

  • 30 Сентябрь, 09:44
  • Батафсил
not found

ЖССТ замонавий ўсмирларнинг асосий муаммолари бўйича ҳисобот тақдим этди

Семириб кетиш, руҳий тушкунлик, ёлғизлик ва зўравонлик ўсмирлар орасида энг кўп учрайдиган муаммолардан биридир. Бу Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) томонидан замонавий ўсмирларнинг муаммолари бўйича кенг қамровли ҳисоботида қайд этилди. Ўсмирлар ўртасидаги касалликлар умумий сонининг катта қисмини руҳий касалликлар ташкил этади. 2021 йилда 10 ёшдан 19 ёшгача бўлган ҳар 7 нафар ўсмирдан бири руҳий саломатлик билан боғлиқ муаммоларга дуч келган, бу ўсмирларнинг умумий 13 фоизини ташкил қилади. Янги тадқиқот шуни кўрсатадики, ёлғизлик, ташвиш ва депрессия ўсмирлар орасида энг кўп учрайдиган аломатлардир. Гиёҳванд моддалар ва спиртли ичимликларни истеъмол қилиш, ҳиссий ва руҳий касалликлар ҳам кўп учрайди. Булар ўсмирларнинг учдан бирида 14 ёшдан олдин, ярмида эса 18 ёшда пайдо бўлади. Ташкилот бутун дунё бўйлаб ўсмирлар дуч келадиган бошқа муаммоларни ҳам ўрганади. Aнемия ўсмир қизлар орасида жиддий муаммолардан бири бўлиб қолмоқда. ЖССТ ҳисоб-китобларига кўра, 10 ёшдан 14 ёшгача бўлган қизлар ўртасида темир танқислиги камқонлиги ҳолатлари сони 60 дан 70 миллионгача, 15 ёшдан 19 ёшгача бўлган қизлар орасида эса 80 дан 90 миллионгача. Aнемиянинг энг кўп ҳолатлари Ғарбий ва Марказий Aфрикада кузатилади, бу ерда қизларнинг деярли ярми ушбу касалликдан азият чекади. Яна бир муаммо - семириш. Ҳисоботда 2020-йилда дунё бўйлаб ўсмир ўғил болаларнинг 10 фоизи ва ўсмир қизларнинг 8 фоизи семириб кетганлиги аниқланганлиги қайд этилган. 2035 йилга келиб бу кўрсаткич икки баравар ошиши кутилмоқда. Шу билан бирга, ўсмирлар ўртасида семириб кетганлар сонининг ошиши компютер ўйинлари ва ижтимоий тармоқларда вақт ўтказадиганлар сонининг кўпайиши билан боғлиқ. Безорилик ҳам ўсмирлар саломатлигига салбий таъсир кўрсатади. Ҳар йили миллионлаб ёшлар зўравонлик қурбонига айланади. Ўсмирлар, айниқса қизлар ўртасида ёлғизлик ҳисси ҳам энг кескин муаммо саналади. 2012 йилдан 2018 йилгача ёлғизлик ҳиссини бошдан кечираётган ёшлар сони икки баравар кўпайган. Бу, асосан, ижтимоий тармоқлардан фаол фойдаланиш билан боғлиқ, гарчи бу ҳодисалар ўртасидаги тўғридан-тўғри боғлиқлик ҳали исботланмаган бўлса ҳам. ЖССТ шунингдек, ўсмирларнинг репродуктив саломатлик масалалари бўйича хабардор эмаслигини асосий муаммо сифатида кўрсатади. Бу ёшларнинг соғлиғига жиддий зарар етказиши, жумладан ОИВ ва бошқа жинсий йўл билан юқадиган инфекцияларнинг тарқалишига олиб келиши мумкин. 2022 йилда ЖССТ видео ўйинларга қарамликни касаллик сифатида расман тан олди. Ҳужжат Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти сайтида эълон қилинган. Ўйинга қарамлик онлайн ва офлайн режимда видео ўйинларни ўйнаш частотаси ёки давомийлигини назорат қилиш қобилиятининг доимий ёки такрорий бузилиши билан тавсифланади. Шунингдек, ўйинга қарамлик, салбий оқибатлар юзага келганда ҳам, беморнинг кундалик фаолияти ва ҳаётий манфаатларининг ўйинлар фойдасига ўзгариши билан тавсифланади. Бундан ташқари, 2050 йилга келиб миопия (узоқни яхши кўра олмаслик) билан оғриган болалар ва ўсмирлар сони 740 миллион кишидан ошиши мумкинлиги маълум бўлди: аллақачон бутун дунё бўйлаб болалар ва ўсмирларнинг учдан бири миопиядан азият чекмоқда. 1990-2000 йилларда миопия болалар ва ўсмирларнинг 24 фоизида қайд этилган, 2020-2023 йилларда бу кўрсаткич 36 фоизга ошган. Олимларнинг прогнозларига кўра, 2050 йилга келиб, 5 ёшдан 19 ёшгача бўлган ёшларнинг тахминан 40 фоизига миопия ташхиси қўйилади.

  • 27 Сентябрь, 14:50
  • Батафсил
not found

Гриппга қарши вакцина олиш юрак хуружи ва инсультдан ҳимоя қилади

ЖССТ маълумотларига кўра, юрак-қон томир ва нафас олиш тизими касалликлари дунёда ўлимнинг асосий сабабларидан биридир. Грипп айниқса оғир интоксикация, асоратлар хавфи ва тикланишнинг узоқ муддати туфайли хавфлидир. ЎРВИнинг оғир шаклларда қон тромблари пайдо бўлиши натижасида инфаркт, инсульт ва юрак етишмовчилиги касалликлари сони ортиши мумкин. Грипп вируси юрак мушакларига кириб, яллиғланишни, яъни миокардитни (беморларнинг камида 5% да учрайди) келтириб чиқариши мумкин. Оғир миокардит юрак этишмовчилигининг ривожланишига олиб келади, 4 йил ичида ўлим даражаси 50% дан ошади", — дейди Кузбасс соғлиқни сақлаш ва тиббий профилактика маркази бўлими бошлиғи  Татьяна Евтеева. Ҳомиладор аёллар, мактабгача ёшдаги болалар ва мактаб ўқувчилари, 60 ёшдан ошганлар, сурункали касалликларга чалинган ва иммунитети заиф одамлар, шифокорлар, савдо, таълим муассасалари, хизмат кўрсатиш ва транспорт соҳаси ходимларида касаллик ёки унинг асоратлари ривожланиш хавфи юқори. Гриппнинг олдини олишнинг асосий чораси иммунизация ёки эмлаш. Вакцинани поликлиникаларда олиш мумкин. Шунингдек, грипп мавсумида ҳимоя усулларидан фойдаланиш тавсия этилади: - Касаллик белгилари бўлган одамлардан 1,5-2 метр масофани сақланг. - Агар касал бўлсангиз, уйда қолинг, ЎРВИ билан касалланишнинг кучайиши даврида гавжум жойларга борманг. - Йўтал ёки аксириш пайтида оғиз ва бурунни бир марта ишлатиладиган рўмолча билан ёпинг, уларни қўллагандан кейин ташлаб юбориш керак. - Қўлларни тез-тез ювинг. Қўлларни 40-60 сония давомида, яхшиси суюқ совун билан ювиш керак (микроорганизмлар қаттиқ моддаларда қолиши мумкин). - Қўлларни тозалаш воситалари - антисептикдан фойдаланинг (тавсия этилган концентрация: 80% этанол, 1,45% глицерин, 0,125% водород перикс). - Ниқоб тақинг. Ниқоб бўшлиқларсиз юзга маҳкам ўрнатилиши керак. Бир мартали ишлатиладиган ниқоб ҳар 2-3 соатда ўзгартирилиши лозим.. - Қўлларингиз билан юзингизга тегинманг. Киши соатига ўртача 25 марта қўли билан юзига тегинади. - Сиртларни ҳам тозалашни амалга оширинг (айниқса, компьютер клавиатуралари, смартфон экранлари, масофадан бошқариш пультлари, эшик тутқичлари ва бошқалар). - Соғлом турмуш тарзини олиб боринг, чунки у тананинг инфекцияга чидамлилигини оширади. Юрак хуружлари кўпинча душанба куни (хавф бошқа кунларга қараганда 33% юқори) ва якшанба куни, энг кам пайшанба куни содир бўлади. Юрак хуружлари ёз ва қишда энг юқори чўққисига чиқади. Ёзнинг жазирама кунларида юрак ўз имкониятлари чегарасида ишлашига тўғри келади, қишда эса миокард инфаркти хавфи ортиши ҳиссий таранглик ва стресс билан боғлиқ.

  • 27 Сентябрь, 11:46
  • Батафсил
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech