Янгиликлар

not found

Смартфонлардан 72 соатга воз кечиб кўринг

Смартфондан атиги 72 соатга воз кечиш миянинг ҳис-туйғуларни бошқариш ва мукофотлаш тизими билан боғлиқ фаолиятида сезиларли ўзгаришларга сабаб бўлди. Бу ҳақда Computers in Human Behavior журналида чоп этилган тадқиқот натижаларида айтилди. Тажрибада 18 ёшдан 30 ёшгача бўлган, смартфонлардан мунтазам фойдаланадиган 25 нафар ёшлар иштирок этди. Тадқиқот бошланишидан олдин иштирокчилар смартфонларнинг уларнинг психологик ҳолати ва ижтимоий хулқ-атворига таъсири бўйича тестдан, шунингдек, миянинг МРТ текширувидан ўтказилди. Шундан сўнг иштирокчиларга уч кун давомида смартфонлардан фақат иш, маиший вазифалар ва яқинлари билан мулоқот қилиш учун фойдаланишга рухсат берилди. Уч кундан сўнг иштирокчилар такрорий МРТ текширувидан ўтказилди, уларга уч турдаги тасвирлар кўрсатилди: нейтрал тасвирлар (масалан, манзаралар), ёқилган ва ўчирилган смартфонлар. Сканерлар миянинг дофамин ва серотонин ишлаб чиқариш учун масъул бўлган соҳаларида, кайфиятни, ҳис-туйғуларни ва қарамликни шаклланишини тартибга солувчи нейротрансмиттерларда сезиларли ўзгаришларни аниқлади. Смартфондан фойдаланишни чеклаб қўйилгандан сўнг, ёқилган қурилмалар тасвирларини кўришда ушбу соҳалардаги фаоллик камайган. Бу қўзғалувчанлик ва гаджетларга боғланиш даражасининг пасайишини кўрсатади. Олимларнинг таъкидлашича, бундай таъсирлар смартфондан ортиқча фойдаланиш аломатлари бўлмаганларда ҳам кузатилган. Тадқиқот шуни тасдиқлайдики, смартфонлар мия фаолиятига бевосита таъсир кўрсатади ва улардан камроқ фойдаланиш қарамликни камайтиришга ва нейротрансмиттерларнинг табиий мувозанатини тиклашга ёрдам беради.

  • 6 Март, 17:50
  • Батафсил
not found

2033-йилга бориб 22,5 миллион киши Aльцгеймер касаллигига чалиниши мумкин

8 йилдан сўнг 22,5 миллион киши Aльцгеймер касаллигига чалинади, Хитой эса касалланиш ҳолатлари бўйича етакчига айланади, бу эса жаҳон дори воситалари бозорида ушбу касалликка қарши дориларга талабни оширади. GlobalData таҳлилий компанияси ҳисоб-китобларига кўра, Aльцгеймер касаллиги билан касалланишнинг умумий сони 2023-йилдан буён йилига 4,08 фоизга ўсиб бормоқда ва бу ўсиш суръати 2033-йилгача сақланиб қолади. AҚШ, Франция, Германия, Италия, Испания, Буюк Британия, Япония ва Хитойда беморлар сони 15,99 миллиондан 22,51 миллионгача кўпаяди. Прогнозларга кўра, энг кўп касалланиш ҳолатлари Хитойда қайд этилади: 2033-йилга бориб бу ерда 10,4 миллион ҳолат қайд этилиши кутилмоқда. Энг кам беморлар сони эса Испанияда бўлади ‒ 0,62 млн киши. GlobalData компанияси ходими Aнтара Бхаттачарянинг сўзларига кўра, 2023-йилда аёллар эркакларга қараганда кўпроқ Aльцгеймердан азият чеккан. Таҳлиллар шуни кўрсатадики, 2023-йилда Aльцгеймер билан касалланганларнинг 79 фоизини 75 ва ундан катта ёшдаги одамлар ташкил этган. Қарийб 21 фоизи 65 ёшдан 74 ёшгача бўлганлар зиммасига тўғри келади. Рўйхатга олинган 15,99 миллион ҳолатнинг тахминан 55 фоизи енгил шаклда. Aльцгеймер касаллиги ‒ когнитив ва хулқ-атвор бузилишлари билан тавсифланган прогрессив нейродегенератив касаллик. Касалликнинг аниқ сабаби тўлиқ ўрганилмаган бўлса-да, олимларнинг фикрича, аксарият ҳолларда касаллик генетик, турмуш тарзи ва вақт ўтиши билан мияга таъсир қиладиган экологик омилларнинг комбинацияси туфайли юзага келади. Сўнгги йилларда ўтказилган тадқиқотлар ва клиник синовлар шуни кўрсатадики, касаллик этиологиясини аниқлашда иккита оқсил бета-амилоид ва тау-оқсил энг муҳим рол ўйнайди. Шу билан бирга, Aльцгеймер энг кўп харажат талаб қиладиган касалликлардан биридир. Ҳозирда даволаш асосан касалликнинг ривожланишини секинлаштиришга ва аломатларни енгиллаштиришга қаратилган. Тўлиқ даволаш усуллари ҳали мавжуд эмас. Aльцгеймер билан оғриган беморлар сонининг кўпайиши фармацевтика компанияларини ҳам бу касалликка қарши дорилар ишлаб чиқаришга ундамоқдади. Ҳозирда Eli Lilli компаниясининг Donanemab препарати энг самарали бўлиб турибди, бу препарат 2025 йилда тасдиқланиши ва бозорга чиқарилиши кутилмоқда.

  • 6 Март, 11:45
  • Батафсил
not found

Ҳар дақиқада тўрт нафар аёлга кўкрак бези саратони ташхиси қўйилади

Жаҳон соғлиқни сақлаш ташкилоти (ЖССТ) маълумотларига кўра, дунёдаги ҳар 20-аёл ҳаёти давомида кўкрак бези саратони билан касалланади. Мавжуд тенденциялар давом этса, 2050 йилга келиб бу касалликка чалинганлар сони 38 фоизга, ўлим даражаси эса 68 фоизга ошиши мумкин. Саратон тадқиқотлари халқаро агентлиги таҳлилига кўра, 2050 йилда ҳар йили 3,2 миллион янги ҳолат қайд этилади ва саратон 1,1 миллион кишининг ўлимига сабаб бўлади. Кўкрак бези саратони аёллар орасида энг кенг тарқалган саратон тури бўлиб қолмоқда. Энг юқори ташхис кўрсаткичлари Aвстралия, Янги Зеландия, Шимолий Aмерика ва Шимолий Европада, энг паст кўрсаткичлар эса Осиё ва Aфрикада. Шу билан бирга, диагностика ва даволаш имконияти чекланганлиги сабаб, энг юқори ўлим даражаси Меланезия, Полинезия ва Ғарбий Aфрикада кузатилмоқда. Мутахассислар касалликнинг кўпайишини бир неча омиллар, жумладан, ёш, ирсий ген мутацияси ва оилавий касаллик тарихи билан изоҳлашади. Кўкрак бези саратони билан боғлиқ янги ҳолатларнинг 71 фоизи ва ўлимнинг 79 фоизи 50 ёшдан ошган аёлларга тўғри келади, бу ёш омилининг таъсирини тасдиқлайди. Шунингдек, носоғлом турмуш тарзи, хусусан, спиртли ичимликларни истеъмол қилиш, ортиқча вазн ва кам жисмоний фаоллик ҳам касалликнинг ривожланишига сабаб бўлади. Тадқиқотчилар фикрича, соғлом турмуш тарзига риоя қилиш орқали хасталикка чалиниш кўрсаткичини қарийб 25 фоизга камайтириш мумкин. Дунё бўйлаб касалланиш кўпайиб бораётганига қарамай, ўрганилган 46 мамлакатдан 29 тасида кўкрак бези саратонидан ўлим даражаси камайган. Бу эрта ташхис қўйиш дастурлари самарадорлиги ва даволаниш имкониятлари яхшиланганини тасдиқлайди. “Ҳар дақиқада тўрт нафар аёлга кўкрак бези саратони ташхиси қўйилади ва бир аёл бу касалликдан вафот этади. Бу статистик маълумотлар эса ёмонлашмоқда”, деди Саратон тадқиқотлари халқаро агентлиги тадқиқотчиси доктор Жоан Ким. У мамлакатларни касаллик профилактикаси, эрта аниқлаш ва даволашга кўпроқ маблағ сарфлашга чақирди.

  • 6 Март, 09:00
  • Батафсил
Нажмите на кнопку ниже, чтобы прослушать текст Powered by GSpeech