«Дорилар тўғридан-тўғри дорихоналарга етказилиши керак — ортиқча қайта сотишларсиз» — Фармагентлик раҳбари
Фармацевтика тармоғини ривожлантириш агентлиги директори Абдулла Азизов Gazeta’га берган интервьюсида импорт дори воситаларини фақат расмий дилерлар орқали сотишнинг янги тартибини тушунтирди.
Ўзбекистонда 1 июлдан бошлаб импорт дори воситаларини улгуржи ва чакана савдо корхоналарига фақат импорт қилувчи ташкилот ёки унинг расмий дилерлари орқали ҳамда электрон ҳисоб-фактура асосида сотишга рухсат этиладиган тартиб кучга кирган. Яъни импорт дориларни фақат уларни импорт қилган компаниялар ёки уларнинг расмий дилерларигина сотиши мумкин бўлади. Мустақил воситачилар ва рухсатсиз ташкилотлар бундай дори воситаларини қонуний равишда сота олмайди.
Фармацевтика агентлиги раҳбари янги механизм ҳудудларда дори тақчиллигига олиб келмаслигини таъкидлади, «чунки бизда дистрибьюторлар етарли». Бугунги кунда уларнинг сони 370 дан ошади, бу 2023 йилга (580) нисбатан 210 тага кам.
«Бу рақам тахминан 200 тага камайди, чунки биз GDP стандартларига риоя қилишни мажбурий қилиб қўйганмиз. Яъни уларда ҳарорат назорати мавжуд бўлган дори-дармонларни тўғри сақлаш учун шарт-шароитлар бўлиши керак. Бу муҳим. Ушбу стандартларнинг мажбурий жорий этилиши муносабати билан 200 дан ортиқ корхона фаолиятини тўхтатди — бу сифатни таъминлайди», — дея таъкидлади у.
Азизовнинг фикрича, 370 дистрибьютор Ўзбекистон учун жуда кўп. Келажакда, унинг кутилмасига кўра, ривожланган мамлакатларда бўлгани каби, компаниялар бирлашади.
«У ерда 300 та эмас, 10 га яқин йирик дистрибьютор бор. Илгари бизда дистрибьюторлар кўп эди. Бир компаниянинг ўз омбори бўлган, иккинчисида йўқ. Улар бир-бирларига товарларни қайта сотиб, пул ишлашган. Бизга шундай бизнес керакми? Бу маржа охир-оқибат аҳолининг елкасига тушади», — дейди у.
Агентликнинг мақсади — маҳсулотнинг фармацевтика компаниясининг расмий дистрибьютори ёки ваколатхонасидан тўғридан-тўғри дорихонага боришини таъминлаш.
«Аста-секин консолидацияга келамиз. Биз консолидациянинг икки турини кутяпмиз. GDP ва GPP стандартларининг жорий этилиши буни тезлаштирди. Дистрибьюторлар бирлашади, катталашади ва уларнинг сони камаяди. Дорихоналарда ҳам шундай бўлади. Аста-секин дорихоналар занжирига ўтамиз. Ривожланган мамлакатларда 20−30 та тармоқ бутун мамлакатни қамраб олади», — деди Азизов.
Бугунги кунда Ўзбекистонда 12 мингдан ортиқ дорихона фаолият кўрсатмоқда. Унинг фикрича, занжирли дорихоналарнинг афзаллиги шундаки, улар ҳажм учун ишлайди.
«У обрў ва миқёсга эътибор қаратади. Бу иккита асосий омил. Ўз обрўсини йўқотмаслик учун у сифатли таъминот ва рақобатбардош нархларни таъминлайди. Сотиш ҳажми қанчалик юқори бўлса, нархларни пасайтириш имконияти шунчалик кўп бўлади. Агар савдо ҳажми кичик бўлса, ҳар бир маҳсулот бирлигининг таннархи юқори бўлади, чунки харажатларни қоплаш керак», — дея тушунтирди у.
Фармацевтика агентлиги раҳбари дистрибьюторларга бошқа компаниялар билан бирлашишни тавсия қилмоқда.
«Биз битта дистрибьютордан товар олиб, шунчаки қайта сотиш амалиётини тўхтатишимиз керак. Пулни қандай топяпсиз? Бу пул, ҳа, фойда сифатида чўнтагингизга боради, лекин бу ҳаражатларнинг барчаси охир-оқибат халқнинг елкасига тушади. Бу аҳолига қандай фойда беради? Ҳеч қандай фойда йўқ — фақат зарар. Шунинг учун товарларни биринчи бўлиб импорт қилган киши уларни дорихонага сотиши, кейин эса тўғридан-тўғри дорихонага сотиши керак. воситачилар йўқолади, дори сифати ҳам яхшиланади», — деди у.
Нархлар ошиши хавфи ҳақидаги саволга жавоб берар экан, у харажатлар назорати референт нархлари механизми орқали таъминланишини эслатди:
«Бизда референт нархларни тартибга солиш механизми бор. Назорат қонунчилик орқали амалга оширилади. Биз ҳар доим бошқа ўнта давлатдан нархларни оламиз, уларда бу дори учун қандай нархлар борлигини ўрганамиз. Кейин ўртачани олиб, солиштириш механизмини қўллаймиз. Ҳамма нарса шу орқали тартибга солинади. У ерда нарх ошиши кутилмайди. Очиғини айтганда, бу чора биринчи навбатда нархни пасайтиришга қаратилган», — деди Азизов.
