Birinchi yordam: nima uchun kuygan joyga muz qoʼyish mumkin emas?
Birinchi yordamning asosiy qoidasi — tez harakat qilish. Ikkinchi va eng muhim qoida esa toʼgʼri yoʼl tutish. Koʼpchilik bu borada sogʼliqqa zarar yetkazadigan xatolar qilib qoʼyadi. Quyidagi maslahatlar bu borada yordam beradi.
Burundan qon ketishi
Xato: boshni orqaga tashlash. Birinchidan, bu samarasiz va qon ketishini toʼxtatishga hech qanday yordam bermaydi, ikkinchidan, bu qonni yutib yuborish va keyinchalik qayt qilishga olib kelishi mumkin.
Toʼgʼri yoʼl: oldinga egilib, burun koʼprigini siqing. Аgar qon ketishi 10 daqiqada toʼxtamasa, burunga paxta tiqib, shifokorga boring.
Kuyish
Xato: kuygan joyga muz yoki yogʼ surtish. Bunday xalqona davolanish zararli, chunki yogʼ issiqlik beradi va vaziyatni yanada kuchaytiradi. Boshqa tomondan, muz teri hujayralarini haddan tashqari sovitib yuborishi va ularning zararlanishiga olib kelishi mumkin.
Toʼgʼri yoʼl: kuygan joyni oqayotgan sovuq (muzdek emas!) suvostida bir necha daqiqa ushlab turing, soʼngra toza, quruq bandaj bilan oʼrab, tibbiy yordamga murojaat qiling.
Ogʼir shikastlanishlar
Xato: shikastlangan odamni qimirlatish. Аgar jabrlanuvchi joyida qolganda jiddiy shikastlanish xavfiga duch kelmasa, hech qachon bunday qilmang. Boshqa barcha holatlarda yaradorni qimirlatmaslik, agʼdarish yoki tana holatini boshqa yoʼl bilan oʼzgartirish mumkin emas — shu tariqa olgan jarohatlari, shu jumladan, umurtqa pogʼonasi yoki ichki aʼzolari zararlanishi mumkin.
Toʼgʼri yoʼl: tez yordam chaqiring va jabrlanuvchi atrofidagi boʼsh joyni maksimal darajada oshiring, shunda shifokorlar unga toʼsiqsiz yordam qilishlari mumkin.
Kesilish va jarohatlar
Xato: yarani tupik bilan tozalashga urinish. Tupik bakteriyaga qarshi xususiyatlarga ega deb ishoniladi, lekin bu xato. Ogʼizda juda koʼp bakteriyalar bor (masalan, ular tish plastinkasida), ular yaraga tushganda infektsiyani kuchaytirishi mumkin. Xuddi shu sababga koʼra, yarani daryo yoki koʼldagi suv bilan yuvish ham xavfli.
Toʼgʼri yoʼl: yarani vodoprovod suvi yoki fiziologik aralashma bilan yuvib tashlang, bunday aralashma uyingizda yoki mashinangizning dori qutisida boʼlishi lozim.
Qayrilish, chiqish yoki sinish
Xato: iliq kompress qoʼllash faqatgina vaziyatni yomonlashtiradi. Issiqlik qon oqimini oshiradi, bu esa yanada kuchli shishga olib kelishi mumkin.
Toʼgʼri yoʼl: koʼkargan yoki singan joyni muz yoki kompress bilan sovitib, shikastlangan tana qismini harakatsiz qoldiring va iloji boricha tezroq shifokorga murojaat qiling.
Koʼz shikastlanishi
Xato: koʼzdan begona narsalarni olib tashlashga urinish. Faqatgina biror-bir kimyoviy modda kirsagina, darhol sovuq suv bilan koʼzni yuvish kerak. Boshqa barcha hollarda begona narsalarni mustaqil ravishda olib tashlashga urinish zararni yanada kuchaytirishi va hatto yomon oqibatlarga olib kelishi mumkin.
Toʼgʼri yoʼl: shikastlangan koʼzni bint bilan bogʼlang va darhol shifokorga murojaat qiling.
Yoʼl-transport hodisasi
Xato: qoʼrqinchli joyi yoʼq deb, shifokorga bormaslik. Аdrenalin taʼsirida tana ogʼriqni “yashirishi” mumkin, hatto jiddiy jarohatlardan keyin ham jabrlanganlarga ahvoli yaxshi boʼlib tuyuladi. Аksariyat hollarda yordamning tezligi hal qiluvchi rol oʼynaydi.
Toʼgʼri yoʼl: agar mashinangiz ozmi-koʼpmi jiddiy shikastlangan boʼlsa, oʼzingizni yaxshi his qilayotgan boʼlsangiz ham, albatta, shifokorga murojaat qiling.
