"Lenakapavir" OIVning oldini olishda 99% samaradorlikka ega ekanligi aniqlandi
Emoly universiteti tadqiqotchilari OIV infeksiyasining oldini olish samaradorligini sezilarli darajada oshiradigan yangi Lenakapavir preparatining klinik sinovlarini o‘tkazdilar. Tadqiqot vaksina hatto zaif aholini ham virusdan himoya qila olishini ko‘rsatadi.
Klinik sinovda AQSH, Janubiy Afrika, Meksika, Braziliya va Tailand kabi mamlakatlardan 3265 kishi ishtirok etdi. Ishtirokchilar tasodifiy ikki guruhga bo‘lingan: birinchi guruh Lenakapavir inyeksiyalarini har 26 haftada, ikkinchisi har kuni Truvada antiretrovirus preparatini qabul qildi. Lenakapavirni qabul qilgan 2179 kishidan ikkitasi (bir foizdan kam( kasallik yuqtirgan. Ikkinchi guruhda esa 1086 kishidan to‘qqiz nafari (17 foiz) kasallangan.
Ko‘p odamlar ijtimoiy va iqtisodiy omillar tufayli bir yildan keyin tabletkalarni qabul qilishni to‘xtatishadi, garchi antiretrovirus dorilarning samaradorligi rejimga qat’iy rioya qilishga bog‘liq bo‘lsada. Lenakapavirning asosiy afzalligi shundaki, uni yiliga ikki marta teri ostiga yuborish kifoya, bu esa profilaktika jarayonini sezilarli darajada osonlashtiradi.
Yangi dori qanday ishlaydi?
Lenakapavir — kapsid ingibitori: uning ta’sir qiluvchi moddasi OITV genomi atrofidagi konussimon oqsil qobig‘ini bloklaydi va virusning ko‘payishini to‘xtatadi. Aksariyat antiretrovirus preparatlardan farqli o‘laroq, u inson immunitet tanqisligi virusi rivojlanishining bir necha bosqichlariga ta’sir ko‘rsatadi.
Natijalar ko‘rsatadi ikki martalik inyeksiya an’anaviy profilaktika usullariga nisbatan kasallanish xavfini 96 foizga kamaytiradi. Biroq, hozirgi vaqtda tadqiqotchilarning ta’kidlashicha, eng muhim vazifa - bu preparatning mavjudligini oshirish, chunki vaksinaning yillik dozasining narxi 40 000 dollardan oshadi.
Lenakapavir qachon bozorga chiqadi?
AQSHning Gilead Sciences farmatsevtika kompaniyasi tomonidan ishlab chiqilgan dori Yevropa Ittifoqida OIV bilan kasallangan bemorlarni davolash uchun allaqachon ruxsat etilgan. Biroq u hali sotuvda yo‘q. Kompaniya o‘z mahsulotidan OIVning kontakt oldi profilaktikasi uchun foydalanishga ruxsat berilishini kutayotgan bo‘lishi mumkin. Ruxsatnoma yaqin orada berilishi kutilmoqda.
Shuni aytish kerakki, hozircha lenakapavir OITSga qarshi kurashda uzoq kutilgan burilish nuqtasi bo‘ladimi yoki yo‘q, noma’lum — hammasi uni keng miqyosda qo‘llash boshlanganidan keyin aniq bo‘ladi. Buning uchun esa dori narxi arzon bo‘lishi kerak.
Tadqiqot davomida mustaqil ma’lumotlar monitoringi qo‘mitasi dastlabki natijalarga asoslanib, sinovni erta to‘xtatishni va barcha tadqiqot ishtirokchilariga Lenakapavirni taqdim qilishni tavsiya qildi. Ushbu qaror preparatni qabul qilganlarda sezilarli nojo‘ya reaksiyalar kuzatilmaganligi, shu bilan birga preparatning o‘zi zarur bo‘lgan minimal dozalar bilan ko‘proq samaradorlik ko‘rsatganligi bilan asoslandi.
OIVdan butunlay qutulish deyarli mumkin emas
Inson immunitet tanqisligi virusi (OIV) immunitet tizimiga hujum qiladigan, tanani infeksiyalar va saraton hujayralaridan himoya qilishga yordam beradigan hujayralarga zarar yetkazadigan yoki yo‘q qiladigan virusdir. Infeksiya kuchayishi bilan immunitet zaiflashadi va odam turli yuqumli kasalliklarga va saratonning ayrim turlariga nisbatan zaif bo‘lib qoladi.
OIVdan butunlay qutulish deyarli mumkin emas (suyak iligi transplantatsiyasi bilan bog‘liq bir nechta holatlar bundan mustasno), chunki virus tananing yashirin rezervuarlarida saqlanib qoladi. Ammo antiretrovirus preparatlar bilan davolanmasa, infeksiya rivojlanadi va 10-12-yil ichida terminal bosqichi, orttirilgan immunitet tanqisligi sindromi (OITS) rivojlanadi.
Jahon sog‘liqni saqlash tashkiloti ma’lumotlariga ko‘ra, 2023-yilda immunitet tanqisligi virusi 40,4 millionga yaqin odamning o‘limiga sabab bo‘lgan. Xuddi shu davrda dunyo bo‘ylab taxminan 39 million kishi OIV bilan yashagan, ulardan 29,8 millioni antiretrovirus terapiya olgan. 2022-yilda 630 mingga yaqin odam OITSdan vafot etgan.
