Genetika va diabet
Oshqozon osti bezi funktsiyasi va toʼqimalarning insulinga sezgirligi uchun masʼul boʼlgan baʼzi genetik belgilar va metabolik parametrlar oʼrtasidagi bogʼliqlik TMU olimlari tomonidan aniqlandi. Shunday qilib, ular insonning uglevod almashinuvi buzilishiga va 2-toifa diabet rivojlanishiga moyilligini oʼrgandilar.
Qandli diabet jiddiy, surunkali kasallik boʼlib, oshqozon osti bezi yetarli miqdorda insulin ishlab chiqarmasa yoki organizm ishlab chiqaradigan insulinni samarali ishlata olmaganida rivojlanadi. Toʼgʼri davolanmasa, diabet koʼrlik, oyoq-qoʼllarning amputatsiyasi, buyrak yetishmovchiligi, yurak xuruji va insultь kabi asoratlarga olib kelishi mumkin. Hozirgi vaqtda diabetning ikki turi mavjud - 1-toifa qandli diabet (insulinga bogʼliq) va 2-toifa diabet (insulinga bogʼliq boʼlmagan).
Ushbu turdagi kasallikning rivojlanishini dietaga rioya qilish, dori-darmonlarni qoʼllash va faol turmush tarzini olib borish orqali oldini olish mumkin, ammo, muhim xavf omili genetik moyillikdir.
Tyumen davlat tibbiyot universiteti (TMU) olimlari uglevod almashinuvining erta buzilishi bilan kasallangan 64 kishini tekshirdi. TMU dotsenti Dilara Isakovaning soʼzlariga koʼra, barcha bemorlar keng qamrovli klinik, laboratoriya, immunokimyoviy va genetik tekshiruvdan oʼtkazildi. Natijada, ikkita genetik marker - TCF7L2 va PPARG 2-toifa diabetning rivojlanishiga moyillikni aniqlashi mumkinligi isbotlangan.
"Tadqiqot davomida biz tahlil qilingan genetik belgilarning prediabetning (qandli diabetdan oldingi holat, qondagi glyukoza darajasi allaqachon meʼyordan yuqori boʼlgan, ammo diabet tashxisiga mos keladigan qiymatlarga hali erishmagan) va 2-toifa diabetning rivojlanishi bilan bogʼliqligini tasdiqladi”, dedi u, - bu markerlar uglevod almashinuvi va yurak-qon tomir xavf omillari - triglitseridlarning koʼtarilishi va arterial gipertenziya koʼrsatkichlari bilan bogʼliqligini koʼrsatadi.
Tyumen olimlarining fikriga koʼra, ushbu tadqiqot terapevtlar, umumiy amaliyot shifokorlari va endokrinologlar uchun amaliy ahamiyatga ega: "prediabetli bemorlar uchun tadqiqot protokollariga genetik belgilarni kiritish 2-toifa diabetni yuqori ehtimollik bilan bashorat qilish va kasallikning rivojlanishiga yoʼl qoʼymaslik imkonini yaratadi, buning uchun uglevod almashinuvining erta buzilishi boʼlgan bemorlarni davolashda toʼgʼri yondashuv zarur."
